Bộ tộc châu Phi cả đời tắm không cần dùng đến nước

Trong nhiều năm qua, những nhiếp ảnh gia đổ xô tới miền tây bắc Namibia cằn cỗi để gặp bộ tộc cổ xưa Himba. Tiếng vang về tộc người Himba lan xa khỏi vùng Kunene, nơi họ sống qua ngày nhờ chăn những bầy cừu, dê…

Sống tại một trong những vùng đất khắc nghiệt nhất trên trái đất, người Himba cả đời không dùng nước gột rửa thân mình. Sa mạc khô cằn, nguồn nước khan hiếm khiến họ không thể tắm gội theo cách thông thường. Tắm bằng nước không chỉ xa xỉ, mà còn bị coi là điều cấm kỵ và lãng phí.

Hàng ngày người Himba đều thoa đất đỏ lên người và “tắm” trong những làn khói. Họ sẽ ủ cành cây một dược (Commiphora) trong bát đựng than nóng tới khi khói toả ra nghi ngút. Lúc này, họ trùm kín chăn và xông khói cho toát mồ hôi, theo Matador Network.

Khói từ cây một dược giúp người Himba toát mồ hôi. Ảnh: Mimifroufrou.

Benjamin Kaiel, một nhiếp ảnh gia Mỹ, có dịp đến Namibia cùng vợ vào năm 2017. Anh chia sẻ trên National Geographic: “Chúng tôi phát hiện ra rằng làn da đẹp của họ một phần nhờ hỗn hợp bơ, mỡ và đất đỏ truyền thống. Họ cũng dạy chúng tôi cách tắm mà không dùng nước”.

Điều khiến người Himba gây chú ý chính là otjize, một hỗn hợp kết từ bơ, mỡ và đất đỏ – đôi khi thêm chút nhựa thơm từ cây cỏ, theo CNN. Buổi sáng, phụ nữ Himba sẽ phết otjize lên da và tóc, khiến cả thân mình nhuốm trong sắc đỏ đặc biệt. 

Người ngoài dò đoán về nguồn gốc của tập tục otjize này, một số còn khẳng định thứ hỗn hợp từ đất đỏ giúp người Himba bảo vệ làn da khỏi ánh nắng như thiêu như đốt của sa mạc châu Phi, hay xua đuổi côn trùng. Nhưng bộ tộc Namibia này tiết lộ rằng phụ nữ Himba dùng otjize để làm đẹp, nó giống như một lớp trang điểm họ dặm lên người khi thức giấc hàng ngày. Đàn ông không dùng otjize.

Phụ nữ Himba thường để ngực trần, mặc váy ngắn cắt từ da dê đính thêm vỏ ốc, người đeo nhiều vòng kết từ sắt và đồng. Ảnh: Face 2 Face Africa.

Từ khi một cô bé Himba chào đời, kiểu tóc sẽ tiết lộ em thuộc gia tộc nào, có địa vị ra sao, thay đổi theo tuổi tác. Đầu tiên, tóc được kéo dài bằng những sợi rơm sau đó tết lọn, trét kín otjize và kết thêm lông dê để phần ngọn tóc trông như những búi tua rua.

Một bé gái thường có hai bím tóc tết (ozondato), hình thức được quyết định bởi gia tộc (oruzo) theo họ nội. Một cô gái trẻ chưa đến tuổi dậy thì sẽ có hai bím tóc ở phía trước đầu. Nhưng nếu có anh chị em sinh đôi, một cô bé sẽ chỉ tết một bím tóc.

Đến tuổi dậy thì, các cô gái Himba sẽ thắt bím tóc che trước mặt để trai tráng trong bộ tộc biết rằng cô ấy chưa sẵn sàng kết hôn. Khi một cô gái trẻ đến tuổi lấy chồng, những bím tóc sẽ được bện ra sau đầu. Một phụ nữ đã kết hôn được một năm hoặc đã có một con, sẽ đội mũ erembe trên đỉnh đầu.

Trái lại, đàn ông Himba ăn mặc đơn giản. Trai chưa vợ tết tóc từ trán tới sau gáy tạo thành ondatu. Đàn ông có vợ phải cạo đầu và đội khăn turban cho đến hết đời, chỉ tháo khăn trong đám tang. Đàn ông goá vợ sẽ không đội khăn và không bện tóc.

Những bé trai nhỏ nhất thường được cạo trọc, dù một số có thể có kiểu tóc đặc biệt để khẳng định địa vị gia tộc. Em bé mới sinh được trang trí bằng dây chuyền hạt, vòng đeo làm bằng đồng đập – vỏ được thêm vào khi trẻ lớn hơn một chút.

(còn tiếp)