Xác ướp 500 tuổi nguyên vẹn như ‘mới qua đời’

Năm 1992, nhà leo núi Peru Miguel Zárate dẫn một đoàn thám hiểm núi Ampato (6.288 m) thì tìm thấy những mảnh gỗ kỳ lạ trên đỉnh núi băng giá. Ông nghi ngờ đây có thể là một điểm khảo cổ.

Tới tháng 9/1995, Zárate thuyết phục nhà khảo cổ Mỹ Johan Reinhard leo núi Ampato, sau vụ phun trào của núi lửa Sabancaya gần đó. Trận phun trào lớn đến mức làm tan tuyết trên đỉnh Ampato và phơi bày những bí mật bị chôn vùi hàng trăm năm trước. 

Zárate sớm tìm thấy một bức tượng và vài lễ vật khác, nhưng nơi có thể là hố chôn cất đã sập và không còn dấu hiệu của một thi thể nào. Đội thám hiểm phải lăn những tảng đá xuống sườn núi để tìm kiếm, lúc này Zárate đi theo và phát hiện ra xác ướp của một cô gái người Inca. Xét từ vị trí xa xôi của ngôi mộ và những lễ vật xung quanh, các nhà khoa học cho rằng thiếu nữ khoảng 12 đến 14 tuổi này đã được hiến tế cho các vị thần trên đỉnh núi.

Xác ướp thiếu nữ Inca hơn 500 tuổi. Người Inca cổ đại cho rằng, núi là các vị thần có thể nổi cơn thịnh nộ trừng phạt con người bằng một trận phun trào nham thạch, lở tuyết hoặc nhiều thảm hoạ thiên nhiên đáng sợ. Những bậc tối cao này chỉ có thể được xoa dịu nhờ lễ hiến tế trẻ em. Ảnh: TripAdvisor.

Phải mất vài ngày, đoàn thám hiểm mới có thể đưa xác ướp đóng băng xuống làng Cabanaconde. Từ đây, thi thể được đưa vào một chiếc tủ đông lạnh riêng của nhà leo núi Zárate, đến Đại học Católica ở thành phố Arequipa để trải qua một cuộc kiểm tra.

“Những bác sĩ kinh ngạc và nói rằng xác ướp này không giống 500 tuổi, mà trông như thể mới qua đời vài tuần trước”, nhà khảo cổ Reinhard nói trong một cuộc phỏng vấn năm 1999.

Không khí loãng và cái lạnh trên đỉnh núi đã bảo quản cái xác nguyên vẹn tới mức mái tóc còn đen dày, làn da trên đôi bàn tay lộ ra từng sợi lông tơ thấy rõ bằng mắt thường. Người ta đặt tên cho xác ướp là Juanita – The Ice Maiden (Thiếu nữ băng giá Juanita).

Cuộc đời ngắn ngủi của Juanita kết thúc trong một lễ hiến tế – điều không hề bất thường trong văn hoá Inca. Song những ngày trước khi cô qua đời rất khác so với cuộc sống của một cô gái Inca bình thường. Các nhà khoa học đã phân tích DNA từ mái tóc của Juanita, để tìm ra chế độ ăn uống của cô trước lễ hiến tế.

Dấu vết trên tóc cho thấy Juanita đã được chọn làm người hy sinh khoảng một năm trước khi chết. Cô chuyển từ chế độ ăn vốn chỉ có khoai tây và rau quả, sang những thực phẩm cao cấp hơn như protein động vật, một lượng lớn lá coca và rượu.

Andrew Wilson, một chuyên gia pháp y và khảo cổ học, giải thích với National Geographic, rằng khoảng 6 – 8 tuần cuối cùng trong cuộc đời những đứa trẻ hiến tế là cơn say triền miên từ lá coca và rượu chicha. Kết hợp với điều kiện tự nhiên trên núi cao, cơ thể chúng chìm vào giấc ngàn thu. Nhưng Juanita không may mắn như vậy. Bác sĩ X quang Elliot Fishman phát hiện ra Juanita bị đánh một cú chí mạng vào đầu. Sau khi bị đánh chết, hộp sọ của cô bị tụ máu, đẩy bộ não lệch sang một bên.

Một xác ướp được bảo quản nguyên vẹn như Juanita lập tức gây chấn động dư luận. Nhà khảo cổ Reinhard còn trở lại đỉnh Ampato với một đội thám hiểm hùng hậu. Họ tìm thấy thêm 2 xác uớp trẻ em, lần này là một bé trai và một bé gái. Thậm chí, Reinhard còn tìm thấy 14 xác ướp Inca khác từ năm 1996 đến 1999, mở ra những tri thức mới của một nền văn minh.

Chuyến thám hiểm núi lửa Llullaillaco vào năm 1999 giúp Reinhard tìm ra ba xác ướp trẻ em khác. Tạp chí Time bình chọn đây là một trong 10 phát hiện quan trọng nhất năm 1999. Ảnh: AFP.

Ngày nay, du khách có thể chiêm ngưỡng xác ướp Juanita trong bảo tàng Museo Santuarios Andinos tại thành phố Arequipa, Peru. Trước khi đến gian phòng của Juanita, khách tham quan phải đi qua một loạt căn phòng chứa đầy đồ tạo tác từ cuộc thám hiểm tìm thấy xác ướp. Một bộ phim dài 20 phút sẽ tái hiện quá trình đoàn thám hiểm khai quật Juanita trên đỉnh Nevado Ampato vào năm 1995. Từ tháng 1 đến tháng 4, Juanita được chuyển sang một căn phòng khác và bị đóng băng sâu hoàn toàn trong bóng tối nhằm mục đích bảo tồn.

Bảo Ngọc (Theo Lonely Planet)

Xem thêm: Khúc cây sồi ‘khóa chặt’ chó săn 60 năm