Lăng mộ vị Tổng thống đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ

Anitkabir – lăng mộ tổng thống Ataturk là điểm đến mà hầu hết du khách trong và ngoài nước không thể bỏ qua khi đặt chân tới thủ đô Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ. Với người Thổ đặc biệt là ở vùng Anatolia, Ataturk như một vị cha già, một nhà chính trị, quân sự và học giả lỗi lạc.

Nằm trên ngọn đồi trong khuôn viên rộng, thoáng đãng, xanh mát và nghiêm trang, không khó để nhận ra những người lính gác và bảo vệ có mặt khắp mọi nơi để giữ trật tự cho khu lăng mộ.  

Dẫn đến khu trưng bày tranh ảnh và hiện vật về cuộc đời Ataturk là hành lang đá dài mát lạnh. Bước vào bên trong, không gian tĩnh lặng bao trùm. Dòng người xếp hàng đi qua khu vực trưng bày về cuộc đời và chiến công của Ataturk. Hình ảnh người chỉ huy Ataturk được mô tả lại qua những hình nhân, âm thanh tranh ảnh sinh động.

Lăng mộ cố tổng thống Ataturk nằm trên ngọn đồi trước khu quảnh trường rộng lớn. Ảnh: H.Nam

Đến đây, anh hướng dẫn Mohamad và tôi như được thổi một làn gió mới vào tâm hồn sau chặng hành trình dài. Bản thân Mohamad là người rất kính trọng Ataturk, anh không ngừng giới thiệu sự nghiệp và cuộc đời của vị tổng thống mà mình yêu quý, đặc biệt là sự tinh thông, ham học hỏi của ông. Quả thật, một phần kho sách đặt trong khu tưởng niệm với nhiều ngôn ngữ và đề tài chứng tỏ tầm hiểu biết rất rộng của Ataturk. Chính nhờ Ataturk mà nước Thổ mới được như ngày nay với nhiều cải cách về kinh tế, chính trị văn hóa từ tàn dư thời Ottoman để lại.

Nơi linh thiêng nhất chính là phần mộ lưu giữ thi hài Ataturk. Chỉ có những người lính gác được phép vào bên trong, mọi người có thể nhìn qua camera nối trực tiếp đến màn hình tivi. Xung quanh mộ đặt những lá cờ, riêng lối ra vì không thể đặt bên trong, người ta đã cho dựng hẳn một lá cờ bên ngoài cửa sổ để đảm bảo vị lãnh tụ của đất nước sẽ luôn nhìn thấy quốc kỳ từ mọi phía.

Lăng mộ được thiết kế mở với những cột đá xếp đều đặn. Đứng bên trong lòng có thể nhìn ra quảng trường rộng lớn bên dưới. Mohamad và nhiều du khách bản địa đứng cầu nguyện thành kính trước mộ phần tượng trưng bằng đá (mộ chính được đặt bên dưới). 

Anh đọc cho tôi một đoạn về lời nhắn gửi của Ataturk đến giới trẻ in trong quyển sách lưu niệm: “Ngay trong những hoàn cảnh khó khăn nhất, nhiệm vụ của bạn là phải bảo vệ nền độc lập và nền cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ. Sức mạnh bạn cần chính là dòng máu nóng chảy trong từng mạch máu của mình – 1927”.

Mohamad hài lòng nhìn chiếc đồng hồ có in hình Ataturk vừa mua mà anh dự định tặng cho một người họ hàng. Thấy tôi nhìn có vẻ bị cuốn hút mà chiếc xe đã rời bánh, anh bảo hay cậu cứ giữ cái này còn tôi sẽ mua lần sau. Dù rất thích đấy nhưng tôi quyết định từ chối bởi vì tình cảm đặc biệt dành cho Ankara và Ataturk. Với những kẻ lữ khách như tôi, hãy cứ để hành trình có chút gì chưa trọn vẹn để rồi con người sẽ nỗ lực gấp nhiều lần nhằm tìm cơ hội trở lại.

Rất nhiều lính gác trang nghiêm và quốc kỳ hiện diện khắp nơi xung quanh khu lăng mộ – Ảnh: H.Nam

Dấu ấn Ataturk 

Ngoài lăng mộ, ở bất cứ nơi đâu trên đất nước Thổ Nhĩ Kỳ, du khách cũng không quá khó để nhận ra những bức tượng đồng, tranh ảnh, thiệp về nhà lãnh đạo Ataturk. Sân bay lớn nhất ở Istanbul cũng mang tên ông TAV Istanbul Ataturk Airport.

Có tên đầy đủ là Mustafa Kemal Ataturk (1881 – 1938), Ataturk, có nghĩa là “cha của người Turk”, vốn là lính sĩ quan trong thế chiến thứ thứ nhất. Ông là người lãnh đạo cuộc chiến tranh giành độc lập chống lại các đế quốc phe đồng minh.

Thời gian này, Ataturk đặt 2 căn cứ quân sự ở Ankara và Erzurum. Cuối năm 1919, ông chuyển trụ sở chính của mình về Ankara để gần với Istanbul hơn khi thành phố này vẫn đang bị chiếm đóng. Ankara có hệ thống đường sắt và đường bộ tỏa đi nhiều nơi và lại nằm ngay gần trung tâm của đất nước.

Tháng 4/1920, Ataturk thành lập nghị viện ở Ankara và thiết lập thành phố này là thủ đô đương thời. Sau khi giành chiến thắng và độc lập, Ataturk trở thành Tổng thống đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại, mở ra một trang mới trong lịch sử quốc gia với những bước phát triển mạnh mẽ về sau.

Ataturk quyết định không dời đô về Istanbul nữa mà chọn ở lại Ankara đồng thời đầu tư phát triển cho thủ đô của nền Cộng hòa non trẻ. Từ đó Ankara đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế và đặc biệt là ngành công nghiệp của đất nước bên cạnh Istanbul.

Mohamad thành kính cầu nguyện trước lăng mộ Ataturk. Ảnh: H.Nam

Dù là thủ đô mới, Ankara cũng sở hữu nhiều công trình xưa cũ từ thời Hittite, Roman, Byzantine và Ottoman. Những ngọn đồi đầy các nền móng của cung điện, thành cổ như đền thờ Augustus và Rome được ghi nhận có từ năm 20 TCN.

Sau khi qua đời ở Istanbul, thi hài của Ataturk được chuyển về Ankara và đặt trong lăng mộ xây dựng hoàn chỉnh năm 1941. 

Hoài Nam