Đề án Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại – Hát Xoan Phú Thọ (giai đoạn 2013-2020) do UBND tỉnh Phú Thọ xây dựng đặt ra mục tiêu tiên quyết”: Đưa Hát Xoan Phú Thọ trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2016. Đề án này đã được Thủ tướng Chính Phủ phê duyệt tại Quyết định số 2508/QĐ-TTg ngàỳ 7 tháng 11 năm 2013. Theo đó, kế hoạch đến cuối năm 2015, tỉnh Phú Thọ sẽ hoàn thiện hồ sơ đệ trình lên UNESCO đưa hát Xoan Phú Thọ ra khỏi tình trạng cần bảo vệ khẩn cấp.
Như vậy, tính từ thời điểm được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp ngày 24 tháng 12 năm 2011 đến nay đã gần 4 năm. Từ một loại hình nghệ thuật có nguy cơ bị mai một, biến mất vĩnh viễn, giờ đây Hát Xoan Phú Thọ đã thực sự hồi sinh, lan tỏa và có sức sống mãnh liệt trong cộng đồng. Hàng loạt kết quả thực hiện trong giai đoạn 2013 – 2015 về phục hồi, bảo tồn, truyền dạy và thực hành; quảng bá, phổ biến và tu bổ, khôi phục các di tích lịch sử – không gian diễn xướng, nâng cấp cơ sở hạ tầng…đã chứng minh điều đó. Có thể nói rằng, để đạt được kết quả đáng ghi nhận này là sự nỗ lực không ngừng trong việc thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ những cam kết với UNESCO và làm tốt công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản.
Một tín hiệu đáng mừng là hiện nay các cấp, các ngành và nhân dân tỉnh Phú Thọ lại đang tích cực xây dựng, hoàn thiện hồ sơ Hát Xoan trình UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, từ đó dần từng bước hoàn thiện văn bản pháp lý quản lý, bảo vệ Hát Xoan Phú Thọ, tạo sự đồng thuận của các Bộ, ngành Trung ương và địa phương để đề ra các biện pháp thiết thực, tích cực, cụ thể trong việc bảo tồn phát huy giá trị di sản hát Xoan Phú Thọ; góp phần phát triển du lịch, phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.
Tuy nhiên, chặng đường phía trước vẫn còn nhiều khó khăn bởi để một di sản văn hóa phi vật thể “sống” được trong đời sống đương đại lại là thử thách không dễ dàng. Chính vì vậy, trong giai đoạn 2016 – 2020, tỉnh Phú Thọ sẽ tập trung vào việc phát huy giá trị di sản gắn với hoạt động phát triển du lịch, dịch vụ; tăng cường đưa hát Xoan tham gia các cuộc giao lưu quốc tế về di sản văn hóa phi vật thể; phấn đấu đến năm 2020, các lễ hội, tục lệ hát Xoan truyền thống được khôi phục; từ đó xây dựng thành không gian văn hóa hát Xoan gắn với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương.
Bên cạnh đó, tỉnh cũng sẽ sớm thành lập Trung tâm Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể hát Xoan gắn với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương nhằm quảng bá, phổ biến, tôn vinh giá trị của di sản văn hóa hát Xoan; đẩy mạnh công tác tuyên truyền về Hát Xoan Phú Thọ; tiếp tục đào tạo lớp nghệ nhân kế cận và truyền dạy Hát xoan trong cộng đồng các phường Xoan gốc; tập huấn tuyền dạy cho đối tượng là hạt nhân văn nghệ của các câu lạc bộ dân ca trên địa bàn tỉnh…
Ngoài ra, công tác phục hồi các tập tục liên quan tới hát Xoan cũng sẽ được chú trọng, đặc biệt là tục hát cửa đình và kết nghĩa giữa các phường Xoan với các cộng đồng liên quan; tiếp tục nghiên cứu về nội dung và cách thức phù hợp để truyền dạy, giáo dục về hát Xoan trong nhà trường… Đồng thời nghiên cứu làm rõ hơn những đặc điểm giống nhau và khác nhau trong bài bản, quy trình và phong cách trình diễn giữa các phường Xoan để bảo tồn và phát huy tính đa dạng văn hóa – bản sắc văn hóa của từng phường Xoan; nghiên cứu thêm các trường hợp cải biên, sáng tác Xoan mới (xem xét, nghiên cứu để đưa âm nhạc vào Xoan) để hát Xoan có thể “sống” và đi sâu hơn vào đời sống đương đại. Hát Xoan vừa là sản phẩm, vừa là hiện tượng văn hóa dân gian đặc trưng của vùng đất Tổ.
Cùng với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, Hát Xoan là điểm nhấn quan trọng trong đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc Việt Nam. Trải qua ngàn đời, Hát Xoan vẫn tiềm tàng sức sống mãnh liệt, mang trong mình nhiều giá trị văn hóa đặc sắc. Cho tới thời điểm này, Hát Xoan đã và đang có đầy đủ các điều kiện để đề nghị UNESCO xem xét, công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2016. Hy vọng rằng với sự chung tay của cả cộng đồng, hát Xoan Phú Thọ sẽ sớm được ghi danh và mãi mãi trường tồn, bừng sáng trong lòng mỗi người dân nước Việt và bạn bè khắp năm châu.
Nguồn: vanhoa.gov.vn
Nguồn: Dulich.vtv.vn
