Cổ vật trong tòa nhà hơn 120 năm tuổi

Bạch Dinh xây dựng năm 1898, được người Pháp dùng làm nơi nghỉ dưỡng cho Toàn quyền Đông Dương. Công trình có tên gốc là Villa Blanche, dựa theo tên của con gái Toàn quyền Paul Doumer là bà Blanche Richel Doumer. Do màu sơn bên ngoài màu trắng nên người Việt quen gọi dinh thự này là Bạch Dinh.

Bạch Dinh tọa lạc trên một ngọn núi cao 27m so với mực nước biển. Tòa nhà có chiều cao 19m, rộng 15m, dài 28m, gồm ba tầng. Công trình xây bằng gạch, sơn màu trắng, mái lợp ngói đỏ mang nét kiến trúc của phong cách châu Âu thế kỷ 19.

Bạch Dinh có diện tích hơn 400 m2 gồm nhiều phòng. Tầng trệt với gian chính giữa là phòng khánh tiết, các gian bên cạnh là nơi trưng bày những cổ vật được vớt từ con tàu đắm tại khu vực vùng biển gần đảo Hòn Cau (huyện Côn Đảo) được phát hiện và tiến hành trục vớt năm 1990.

Trên tường treo bản đồ vị trí phát hiện tàu đắm, con đường hàng hải, hình ảnh mô phỏng tàu và ảnh tư liệu quá trình khai quật cổ vật. Con tàu cổ này dài 32 m, rộng 9 mét, bị chìm dưới mực nước biển 40 m với dáng nằm nghiêng dưới đáy đại dương.

Theo nghiên cứu, tàu buôn xuất phát từ một hải cảng ở Nam Trung Hoa, vượt đại dương sang châu Âu buôn bán. Khi tàu đến vùng biển gần đảo Hòn Cau thì gặp bão lớn, bị đánh chìm.

Trong hai năm, chính quyền trục vớt được 68.000 cổ vật gồm các loại đồ dùng bằng gốm, sứ, đất nung, đồng; súng; tiền cổ… được chế tạo cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18 thời vua Khang Hy nhà Thanh.

Sau khi khai quật, những bộ sưu tập tiêu biểu với nhiều độc bản được lựa chọn đưa về các bảo tàng. Số còn lại với 28.000 món được đưa ra thị trường quốc tế. Đây là lần đầu tiên Việt Nam bán đấu giá cổ vật ở nước ngoài, thu được 6,7 triệu USD. Một phần những hiện vật tiêu biểu của tàu đắm được trưng bày tại Bạch Dinh.

Đồ gốm, sứ trắng men lam, với chủng loại đa dạng: bình, hũ, lọ, ống cắm bút, ấm, chén, đĩa, tô… sản xuất tại các lò: Cảnh Đức trấn, Sơn Đầu, Đức Hóa (Trung Hoa) thời Khang Hy. Trải qua 3 thế kỷ dưới đáy biển vẫn giữ được vẻ đẹp, nét tinh xảo.

Những món đồ gốm sứ men trắng được vẽ những cảnh kinh điển trong hội họa Trung Hoa như mai, lan, cúc, trúc; các tích xưa ngư ông đắc lợi, cưỡi ngựa bắn cung, lã vọng câu cá…

Nhiều cổ vật bằng đá từ tàu đắm được trưng bày trong một tủ kính riêng tại Bạch Dinh. Nổi bật là bức tượng Chuẩn Đề Bồ Tát bằng đá được chế tác tinh xảo.

Những bức tượng người bằng sứ bằng men màu vẫn còn nguyên vẹn, có niên đại khoảng 300 năm.

Chiếc ấm bằng đồng thời Khang Hy bị hư hỏng một phần.

Nhiều vật dụng sinh hoạt khác của các thủy thủ trên tàu như tiền, nghiên mực, con dấu đá, hộp, gương đồng… được trưng bày.

Chiếc cối xay bột bằng đá vẫn còn nguyên vẹn, phản ảnh đời sống sinh hoạt phong phú trên tàu; nơi những thủy thủy có một hành trình dài sang châu Âu.

Cả những hiện vật bị vỡ, hư hỏng cũng được giữ lại; hầu hết là các món đồ bằng đất nung.

Năm 1992, Bạch Dinh được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia. Giá vé vào tham quan di tích 15.000 đồng một người.

Quỳnh Trần