Chợ nổi Ngã Năm – con bạch tuộc giương vòi

Trong công cuộc khai phá đất Nam Bộ xưa, khác với miệt vườn ở vùng trên, miệt dưới Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau vốn trũng phèn mặn, nên muốn khai phá phải đào kênh. Tên gọi Ngã Năm xuất hiện khi người Pháp đào kênh quản lộ Phụng Hiệp. Kênh này cùng kênh Xáng cắt ngang kênh Xẻo Chích tạo thành năm nhánh sông, giống hình con bạch tuộc giương vòi về năm ngả. Từ Ngã Năm này xuôi về các tỉnh là Bạc Liêu, Hậu Giang, Kiên Giang. 

Người dân bắt đầu tụ họp lại khu vực này để giao thương, dần dần hình thành một nét đặc biệt ở miền Tây, đó là chợ nổi Ngã Năm. Giữa miền sông nước, lục bình trôi lơ đễnh, những con xuồng và ghe chở hàng hóa nối đuôi nhau di chuyển trên sông. Những hoạt động mua bán hàng hóa hoặc sinh hoạt chính đều diễn ra trên ghe. 

Muốn nhìn thấy cảnh họp chợ nhộn nhịp ở chợ nổi Ngã Năm, bạn phải đến chợ vào lúc tờ mờ sáng. Ảnh: nganam

Trái với nhiều khu chợ thường nhật hoạt động náo nhiệt vào sáng hoặc trưa, thì chợ nổi Ngã Năm lại nhộn nhịp nhất vào khoảng 3-4 giờ khuya cho đến 7-8 giờ sáng thì thưa thớt dần. Thời điểm này là lúc các ghe xuồng lớn nhỏ tập trung để trao đổi hàng hóa với những thương lái đến từ vùng lân cận. 

Trong chiếc áo bà ba không lẫn vào đâu được của dân miền Tây, chiếc nón lá đội nghiêng trên đầu, một người phụ nữ ngồi trên xuồng nở nụ cười như chào hàng với những chiếc ghe đi ngược lại. Mặt hàng buôn bán trên những chiếc ghe, chiếc xuồng vô cùng đa dạng. Chiếc thì bán gạo, chiếc thì bán trái cây, có nơi lại để nguyên nồi nước lèo sôi sùng sục để bán món bún nước lèo, hủ tiếu…

Một đặc trưng dễ nhận ra của chợ nổi là cây bẹo treo lủng lẳng trước ghe. Bởi thế, khi vào chợ nổi Ngã Năm, người ta vẫn nhìn cây bẹo trước tiên để quyết định tiến gần mua bán. Bạn hàng chèo một vòng chợ nổi, mắt ngó dọc ngó ngang tìm mua món hàng mình cần. Cần vài mặt hàng nông sản, nhìn cây bẹo là người ta nhanh chóng sáp lại gần. Vậy mới nói cây bẹo giống như “cây quảng cáo” của chợ nổi Ngã Năm nói riêng và chợ nổi miền Tây nói chung. 

Cây bẹo quảng cáo những mặt hàng buôn bán ở chợ nổi Ngã Năm. Ảnh: nganam

Đến chợ nổi Ngã Năm, bên cạnh những giọt mồ hôi trên trán sau một buổi dài chào bán, du khách còn dễ dàng bắt gặp những gương mặt rạng rỡ cầm tiền trên tay khi chuyến hàng được giá. Một lần hòa mình vào không khí của chợ nổi Ngã Năm, thưởng thức tô bún nước lèo nóng hổi trên ghe, ngó thuyền ghe qua lại, lòng du khách bỗng thấy yên bình. 

Chợ nổi Ngã Năm đến nay vẫn giữ được vẻ mộc mạc trong cách buôn bán lẫn lời mời gọi đậm chất miền Tây. Có lẽ vì vậy mà dù nhà cửa bắt đầu mọc trên bờ, nhưng người dân vẫn gắn bó với chợ nổi, ghe xuồng, với tiếng gọi í ới và sông nước đầy lục bình. 

Thảo Nghi